Күндөрдүн биринде Жоомарт менен Сараң экөө чогуу ибадат кылууну чечишти. Сараң жол бою Жоомарттын наны менен суусун пайдаланды. Акыры, Жоомарттын азыгы тугондү. Жоомарт Сараңдын азыгынан сурайт, бирок Саран Жоомарттын абалында болгусу келбей турганын, ошондуктан эч нерсе бербей турганын айтты.
Жоомарт андан ары ээрчий албай, бир үңкүрдө калып калат. Сараң жалгыз кетет.
Үңкүрдө курсагын тойгузуу үчүн Жоомарт осуп турган чөптон узуп, оозуна салат, ошол учурдан баштап ал бардык өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын тилин түшүнө баштайт.
Кечке жуук үңкүргө карышкыр менен түлкү, анан сагызган учуп кирет. Түлкү сагызгандан бүгүн эмне жегенин сурады. Сагызган дале ачка экенин айтты.
-А мына бул теректин астында чычкан бар,- дейт түлкү. -Алтын тыйындар менен тынымсыз ойноп, аларга суктанып тойуп калат.
Карышкыр мандайдагы тоолорду көрсөтүп, ал жерде миң кочкору, бир алтын эчкиси бар бай бар экенин, ошонун аркасында карышкыр семирип калганын айтат. Сокур болгон адамга текенин башын берсең көзү көруп калаарын айтат.
-Ал эми тетиги дарактардын түбүндө жети падышадан калган казына сакталып турат, – дейт түлкү, – а мен болсо ушул казынанын аркасы менен семирдим,-дейт.
Таң эрте жаныбарлар үңкүрдөн чыгып кетишти. Жоомарт чычкандын тешигине барып, ал жерден алтын тыйындарды издеп таап алат.
Анан Жоомарт байга барып, андан эчки сатып алат. Жоомарт падышанын сокур кызы бар экенин билген. Ал падышага барып, өз ыктыяры менен кызмат кылат.
Падышадан кызын айыктырганга уруксаат алат. Ал текенин башын дароо кайнатып, падышанын сокур кызына сорпосун ичирип, этин жедирет. Ал жеп, дароо көрө баштайт.
Кубанган падыша кызын Жоомартка берип, той откорот. Падыша күйөө баласына анын ар бир каалоосун аткарууга даяр экенин айтат.
Жоомарт падышадан дарактардын түбүндө казына сакталган булакты сурайт. Падыша ага булакты берүүгө макул болот. Жоомарт казынасын алып, аялы менен жыргап, эч нерседен кем болбой жашап баштайт.
Сараң кайтып келип, Жоомартка көз артып, андан минтип сурайт:
-Жоомарт сен кантип байыдың? Мен болсо тентип, бирде ачка, бирде ток, суукта ушуп журдум,-дейт.
Жоомарт ага баарын жашырбай, токпой-чачпай айтып берет. Сараң шашып үңкүргө жөнөдү. Жаныбарлар менен сагызганды күтүп, жашынып калды.
Тун кирип, ункурго түлкү биринчи кирет. Ал кимдир бирөө алардын сүйлөшүүсүн угуп, бардык мүлкүн уурдап кеткенин, мындан ары сак болуулары керек экенин айтат. Түлкү үңкүрдө бирөө-жарымдын бар-жоктугун билүү үчүн үңкүрдү шимшип издөөнү сунуштайт.
Ошентип, алар ункурдун эч бир жерин калтырбай издей башташат. Бир маалда түлкү кыйкырат:
-Айтпадым беле..Уңкүрдө адам заты бар тура!
Карышкыр Сараңды кармап, баарылап аны тытмалап салышат…
Жоомарт менен Саран
Датасы: 23.03.2022