Жалгыз уулу бар абышка-кемпирдин колундагы бирин-серин малын
жут алып, күн көрүш өтө кыйын болуп, акыры ары карап ыйлап, бери
карап күлүп, айласыздан баласын малайга бериш үчүн шаарга барышты.
Баланы алууга эч ким чыккан жок. Ошентип арадан бир топ күн өттү.
Күндөрдүн биринде абышка аябай чарчап, жол боюндагы төрт
бурчтуу кара таштын үстүнө отуруп:
-Үф!-деп үшкүрдү эле, кайдан-жайдан экени белгисиз ак сакал чал
пайда боло калып:
-Мени эмне чакырдың?-деди.
-Мен сени чакырган жокмун, чарчаганыман жөн гана үшкүрдүм,-деп
абышка жооп берди.
-Эмесе менин атым Өкүш… Бул балаңды жетелеп кайда барасың?-
деди чал.
-Оокатым өтпөй, баламды бирөөгө күчүн берейин деп эл кыдырып
жүрөм.
-Эмесе балаңды мага бергин, мен окутайын, келерки жылы дал
ушул убакта келип аласын.
Ошентип абышкага бир дилде берип, баланы жетелээр замат
көздөн кайым болду.
Бала Өкүш чалда окуп жүрүп, анын кызы менен таанышып калды.
Кыз баланы ээн чакырып алып:
-Атам сыйкырчы, бирок менин бир өнөрүм андан артык. Бул жерден
сени эч кайда кетирбейт. Түбөлүк кул болуп жүрө бересиң. Мен сага
ошол өнөрүмдү үйрөтөйүн,-деди да, атасына билгизбей балага өнөр
үйрөтүп жүрдү.
Бир жыл өткөндөн кийин абышка сыйкырчы чалга келип:
-Убакыт өттү, баламды бергин,-деди.
Сыйкырчы өзүнчө кобурап койгондо, жети кара мышык даяр болду.
-Мына ушунун ичинен балаңды таанып ал,-деди сыйкырчы.
-Абышка тааный албай, көз жашын көл кылган бойдон жолуна
түштү.
Келерки жылы дагы келди. Сыйкырчы дагы кобурап койгондо эле,
жети кызыл түлкү даяр болду. Абышка баласын тааный албай дагы
кетти.
Ошентип арадан беш жыл өттү. Абышка баласын тааный албады.
Сыйкырчы абышкага:
-Алты жылдан бери баланды тааный албадың. Эгер эмдиги жылы
тааныбасаң балаң баш-оту менен меники,-деди.
Абышка ыйлап жолдо келе жатса, аркасынан кара аргымак жете
келип токтотуп:
-Сенин балаң менмин. Эмки жыпы бизди жети кара ат кылып
чыгарат. Бизди азыр ошого үйрөтүп жатат. Оң жактан санаганда үчүнчү
болуп мен турам, жаңылбай карма,-деди да, сызган бойдон кетти.
Айткан маалыңда атасы сыйкырчыга келди. Сыйкырчы оозун
бүлкүлдөтүп койду эле, жети кара аргымак тизилип тура калды. Абышка
ары карап, бери карап, оң жактан санаганда үчүнчү кара аргымакты
тизгинден кармап:
-Менин балам ушул,-деди.
Сыйкырчынын амалы кетип, баланы абышкага берди. Үйүнө
келгенден кийин бала атасына:
-Мен ат болуп кубулайын, сен базарга саткын. Бирок жүгөнүмдү
бербегин,-деди.
Абышка, атты бир шаарга алып келип, көп акчага сатты, да,
жүгөнүн белине курчанып, үйүнө кайтты. Бала кубулуп куш болуп,
атасынан мурда үйүнө келди.
Абышка баланы базарга экинчи жолу алып барды. Баасына эч ким
чыдай алган жок. Бир убакта чоң соодагер чал келип, атты миң дилдеге
сатып алып, жүгөнүн кошо сатасын деп жабышты. Абышка ары-бери
карап туруп, миң дилдеге жүгөндү кошо сатып, үйүнө кетти.
Көрсө, атты сатып алган Өкүш сыйкырчы экен. Ал үйүнө келип,
кызына:
-Атты сарайга аса байлап кой,-деп тапшырды. Кыз макул болуп,
жетелеп жөнөгөндө бала:
-Эми дагы бир жардамыңды тийгизип, мени кое бер,-деди. Кыз
аргымакты кое берип, атасына келип:
-Ат колумдан чыгып качып кетти,-деди.
Сыйкырчы Өкүш кара аргымак болуп, баланын артынан жетип
барганда, бала илбирс болуп кубулду. Өкүш жолборс болуп кууп
жеткенде, бала суу жээгинде колун жууп отурган эки кыздын алдына
шакек болуп түшүп калды. Кыздын бирөө шакекти көрө коюп, колуна
салып алды да, үйлөрүнө келишти. Өкүш сыйкырчы жигит болуп кубулуп,
алардын артынан байдын үйүнө келди. Бай Өкүш сыйкырчыдан:
-Жол болсун, балам, кайдан жүргөн эмесиң?-деп сурады.
-Ушул жактан келе жатам, сууга киринип жатып, шакегимди
чыгарып койдум эле, унутуп кете, берипмин. Сиздин кызыңыздын
колундагы шакек меники, алып берсеңиз,-деди.
-Кана, кызым, шакекти алсаң, ээсине бер,-деди бай.
Кыз шакекти чыгарып, Өкүш сыйкырчыга бермек болгондо шакек
буудай болуп чачылып кетти. Өкүш сыйкырчы тоок болуп терип кирди.
Тоок бутунун алдында калган жалгыз данды жемекчи болгондо, ал
кубулуп таруу болду. Өкүш сыйкырчы таранчы болуп терип кирди.
Байдын кепичинин ичине түшкөн таруу кыргый болуп учту да, айланып
келип таранчынын башын жара тепти.
Ошентип бала сыйкырчыдан кутулуп, Өкүш сыйкырчынын кызын
алып, өз үйүндө аябаган чоң той өткөрүп, бейпил турмушта жашап
калган экен.
