Илгери бир мүнүшкөр кан жигиттери менен куш салып жүрсө, кушу учуп
кетет экен. Кандын бир жигити артынан барып, таппай кайра келет. «Каным
бир укмуш, мен кушту кубалап баратсам, жолумда чоң таштын тубундө ай десе арксыз, күн десе көрксүз бир сулуу кыз туруптур, салам бергени барайын деп сулуулугунан сүрдөп жанына бара албай койдум» дейт экен жигит.
Кан бул кабарды угары менен баягы жерге келсе, жигит айткандай ааламда
жок бир сулуу кыз турат.
«Кай тараптан, кай элден келе жаткан периштесиң?» деп сурады кан. Сулуу
жылмайып: «Күн чыгыш тараптан, өзүмө теңдеш бактылуу күйөө табар бекенмин деп өңдөн азып, жер кезип келем» деди. «Андай болсо мен бир элге канмын, жактырсаң мага тийгин» деди. Сулуу бир аз ойлонду да: «Мен сизге тиемин, бирок, мен бир шарт коемун. Мен турган үйдө сиз гана болосуз. Башка адамга кирүүгө тыюу саласыз». «Сулуунун айтканын аткарбаса айнып кетеби? деп кан макул болуп, кызды жоргого миндирип алып шаарын көздөй жөнөдү.
Кан-шаан-шөкөт менен чоң той берип, аялын өзүнчө ордого коюп, айтылган
шартты толук аткарды. Ортодон күндөр өттү. Кан катуу жүдөй баштады: каны
качып арыктап, сөлөкөтү гана калды. Кандын ордосуна жан келмек турсун,
абадан куш учуп өтпөйт. Ошол убакта падыша «сыркоолоп жүрөм» деп табып
чакыртат. Адем аттуу табып кандын аялы турган ордого келип, «эмне бар экен» деп ордонун жарып аккан сууну бөгөп көл кылып агып жаткан ажыдаарды көрөт экен. Табып жүрөгүн токтотуп, «дагы эмне болор экен» деп, тиктеп турса, бир оокумда баягы ажыдаар келишкен сулуу болуп, созула басып үйүнө кирип кетет.
Адем табып кандын оорусу эмнеден болгонун эми түшүндү. Кайра канга барып:
«Үйдөн көрүп дарылайм» деп табыптыктын бардык ыгы менен кандын ден
соолугун шашпай текшерип чыкты, кандын аялы сынын бузбай созулуп гана
отура берди.
«Дартым эмне экен?» деп сурады падыша. «Дартыңыз жок, ден соолугуңуз
түзүк, жөн эле мүнүшкөрлүктү таштап коюпсуз, жигиттериңизди ээрчитип, көңүл ачсаңыз эле ордуна келет» деп табып эч нерсе ооз тийбей таазим кылып чыгып кетти.
Кан эртеси кушун кондуруп, жигиттерин ээрчитип чыкты. Кайра тартып
келатканда жолунда табыптын турганын көрдү. Кан кайрылып салам берип:
«Жол болсун, табыбым» деди. Анда Адем табып: «Каным, кече дартыңызды
тапкан менен аялыңыздан айбыгып айта албадым, ал сулуу аял эмес — ажыдаар экен» деп болгон окуяны канга айтып берди. «Анын ажыдаар экенин өз көзүмө көргөз, анан ишенейин» деди кан. «Болуптур» деди табып. Биринчиси, тирүү кекилик алып үйүңө киргин, кирери менен жан берет, себеби ал айбандардын биринчи жоосу, көрөөрү менен жүрөгү түшүп өлөт. Экинчиси: агып жаткан сууну какшытып башка бургуз! Кечинде туздуу жакшы бир тамак жасатып кадырың салсаң да, жалдап жегиз! Үйүңө бир идишке да суу койгузба, анан уктамыш болуп карап жаткын, анан билесиң, каным, андан кийинки амалды өзүм табамын» деди табып.
Айткандай үйүнө кан тирүү кекилик алып аялына көргөзмөк болду, аял
колуна алганда кекилик тырп этпей жан берди. «Куштан жүрөгү түшүп калса
керек» деп кан шек алгызбады.
Бир аз күн өткөндө кан экинчи шартты жасады. Түн ортосу ченде кан
уктамыш болуп карап жатса, төшөктөн ажыдаардын башы сойлоп чыкты, куйрук жагы кандын денесине тийип жатса да өтө созулуп ар кайсы идиштен суусаган ажыдаар суу издей баштады, бирок суу таппай айласы кетип, кайра жыйрылып мурдагы калыбына келип: «Үйдө суу жок экен, өзөндөн суу алып келе койчу» деп, канды ойготту. Кан өзөнгө барып: «Анда да суу жок экен» деп куру кайтып келди.
Аңгыча таң да атты. Аялдын тынчы кетти.
Кан ордосуна барып көргөнүн бүт жигиттерине айтып, дарыяга сууну
бурдуруп, ыраактан карап турса, аялы эки жакты абайлап сууну бөгөп, ажыдаар болуп суусуну канганча суудан шимирди.
Кан Адем табыпты дароо таптырып, ажыдаарды кантип жок кылуунун сырын
сураса: «Падышам, эми мунун 80 күндүк жашы калды, ошондон кийин чыныгы ажыдаар болот, ошого чейин жок кылбасаң бүт шаарыңды сорот. Буга темирден, терезеси жок үй салып, алдап киргизип, эшигин жаап, туш-туштан от коюп, өрттөп гана жибербесек, башка айла жок, тамакка уу кошуп берсең сен жебесең, деле ооз тийбейт. Сен шек алдырбай мурдагыдай эле жүрө бер» деди табып.
Кан бир жуманын ичинде усталарга темирден үй салдырат. Кан аялын
ээрчитип келип, баягы үйгө киргизет. Аялы үйгө кирип кылчайып канды
чакырганча, эшик шак жабылып кулпуланып калат. Даяр турган усталар көрүгүн күркүрөтүп, туш-туштан отту үйлөп кирди эле, темир үйдүн ичинен кулак-мээни жарган ажыдаардын үнү чыкты. Эртеси ачып караса үй толгон ажыдаардын күлү калыптыр. Элди азаптан куткарган, Адем табыпты падыша сарайынан орун берип, ордо кишиси кылып алган экен. Эл аман, жер аман, амалдуу ажыдаардан кутулган кан мурдагы калыбына келип, аман-эсен элин жоодон сактап көп жыл өмүр сүрүптүр.
